Обҳои маъданӣ яке аз ганҷинаҳои табиии кишвар ба шумор мераванд, ки на танҳо аҳамияти экологии бузург доранд, балки ҳамчун манбаи табобатӣ ва солимгардонӣ дар тибби халқӣ ва расмӣ истифода мешаванд. Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои захираҳои бойи обҳои маъданӣ мебошад, ки дар манотиқи гуногуни кишвар мавҷуданд ва хусусиятҳои кимиёву биологӣ ва шифобахшии гуногун доранд.

Обҳои маъданӣ – ин обҳои зеризаминие мебошанд, ки дар таркиби худ миқдори муайяни моддаҳои минералӣ, газҳо ва дигар элементҳоро доранд. Онҳо вобаста ба таркиб ва ҳарорати худ ба намудҳои гуногун тақсим мешаванд:

· Гази карбонатдор (CO₂) – обҳое, ки миқдори зиёди гази карбонат доранд ва барои табобати бемориҳои меъдаву рӯда муфиданд;

· Обҳои сулфиддор – бо миқдори баланди сулфур (S) ва гидроген сулфид, барои табобати бемориҳои пӯст ва мушаку устухон истифода мешаванд;

· Силикатдор – обҳои дорои силикатҳо барои бемориҳои рӯҳӣ ва асаб муфиданд;

· Обҳои радондор – дорои миқдори ками элементҳои радиоактив буда, дар микродозаҳо таъсири шифобахш доранд;

· Йод ва бромдор – барои бемориҳои сипаршакл ва мушкилоти системаи асаб истифода мешаванд.

Захираҳои маъдании Тоҷикистон

Тоҷикистон дорои зиёда аз 200 чашмаи маъданӣ мебошад. Аз ҷумла:

1. Обҳои "Ҷелондеҳ" (ВМКБ) – бо таркиби сулфиддор ва гарм, барои табобати ревматизм ва пӯст.

2. Чашмаҳои "Хоҷа-Обигарм" (н. Варзоб) – дорои ҳарорати баланд ва таркиби сулфур, барои бемориҳои асаб ва мушакҳо.

3. Обҳои "Зумрад" ва "Шамбари" (н. Ҳисор ва Шаҳринав) – маъданӣ, карбонатдор ва шифобахш.

4. "Обигарми Язгулом" ва чашмаҳои ноҳияи Рашт – бо таркиби серғизо ва йоддор.

Хусусиятҳои физикӣ ва кимиёвӣ

Хусусиятҳои шифобахши обҳои маъданӣ вобастаанд ба таркиби моддаҳои дар онҳо ҳалшуда. Онҳо метавонанд таъсири зерин дошта бошанд:

· Муътадилсозии фаъолияти системаи ҳозима

· Балангаронии иммунитет

· Тозакунии пӯст ва беҳсозии гардиши хун

· Орому бехатар гардондани системаи асаб

· Паст кардани илтиҳоб ва дард дар бемориҳои музмин

Истифодаи тиббӣ ва профилактикӣ

Обҳои маъданӣ метавонанд ба ду шакл истифода шаванд:

1. Барасмиятдарории дохилӣ (нӯшидан): барои бемориҳои меъда, рӯда, гурда ва системаи эндокринӣ.

2. Табобати берунӣ (ҳаммомҳо, обзанҳо, компресс): барои пӯст, буғумҳо ва асаб.

Бояд зикр намуд, ки истифодаи обҳои маъданӣ бояд тибқи тавсияи духтур ва бо назорати махсус сурат гирад, зеро таркиби баъзе обҳо метавонад барои шахсони гирифтори баъзе бемориҳо (масалан, гипертония, бемориҳои гурда) зид нишон дода шавад.

Захираҳои обҳои маъдании Тоҷикистон неъмати гаронбаҳоянд, ки на танҳо арзиши табииву иқтисодӣ доранд, балки метавонанд дар рушди туризми шифобахш ва беҳбудии саломатии аҳолӣ нақши муассир бозанд. Барномарезии дуруст, таҳқиқоти илмӣ ва таблиғу истифодаи самараноки ин захираҳо ба манфиати ҷомеа хоҳад буд.

Мамадҷонова Г.С.-мудири кафедраи бемориҳои

   кӯдаконаи №1 ба номи профессор  Аминов Ҳ.Ҷ.