Лаври асил (Laurus nobilis) дарахти бисерсолаи ҳамешасабз аз оилаи лаврони Lauraceae, мебошад, ки баъзан баландиаш ба 40 м мерасад. Ватани лавр соҳили баҳри Миеназамин ҳисобида мешавад. Баргҳои навбатӣ, дароз кӯтоҳчашма ,пӯстдор бо канори мавҷдор, бо бӯи хуш.

     Лавр асосан дар ноҳияҳои субтропикии Гурҷистон, баъзе ноҳияҳои Қрим, краснодарск, Озарбойҷон ва Инчунин Дар Тоҷикистон парвариш карда мешавад. Лавр як зоти сояафкан аст, ки дар офтоб ҳосили баргҳое,ки бо равғани эфири бой мебошанд зиед медиҳад.

     Таркиби химиявӣ. Баргҳо тақрибан 3% равғани эфириро дар бар мегиранд, ки 50% - и онро цинеол ташкил медиҳад. Ғайр аз он, дар равған пинен, терпинеол, фелландрен, гераниол, линалоол, эвгенол, инчунин кислотаҳои уксусӣ, валерианӣ, капронӣ ва эфири мавҷуданд. Баргҳо таннин, талхӣ, крахмал, қанд доранд . Баргҳои лавр дар ҳавои хушк ва гарм аз нисфи ноябр то феврал ҷамъоварӣ карда мешаванд. Ҳосили барг дар ду сол як маротиба гирифта мешавад. Аз баргҳо ва меваҳои лаври асил равғани эфирӣ ҳосил карда мешавад, ки дорои хосиятҳои зиддивирусӣ, зиддибактериявӣ ва зиддиилтиҳобӣ мебошад, ки онро доруи табиии универсалӣ мехисобанд.

     1.Хусусиятҳои зидди саратон дорад: Натиҷаҳои як қатор тадқиқотҳо, ки ба хосиятҳои барги лавр бахшида шудаанд, нишон медиҳанд, ки он ба ҳуҷайраҳои саратон таъсири пасткунанда дорад. Махсусан, ин бозефтҳо ба саратони колоректалӣ ва саратони сина дахл доранд. Дар айни замон, таҷрибаҳои нав оғоз карда шуданд, ки ба омӯзиши амиқи моддаҳои фаъоли лаври асил нисбат ба ҳуҷайраҳои тағйирефтаи саратонҳои бадсифат равона карда шудаанд

2 Миқдори қандро дар хун самаранок коҳиш медиҳад: Аксари беморони диабети қанд мегӯянд, ки табобат ба онҳо бо душворӣ дода мешавад. Барги лавр ҳам дар диабети қанд ва ҳам дар бартараф кардани мавҷудияти омилҳои хавф барои ин бемори комил аст. Истифодаи мунтазами барги лавр барои паст кардани миқдориш қанд ҳангоми диабети навъи II кӯмак мерасонад. Бояд қайд кард, ки барги лавр миқдори липопротеинҳои зичии пастро (холестерини"бад") низ коҳиш медиҳад. Дар соли 2008 маълумоти яке аз тадқиқотҳо, таъсири гипогликемикӣ ва гипохолестеринемикии барги лаврро тасдиқ мекунад, нашр карда шуд. Олимон тахмин мекунанд, ки таъсири гипогликеми ва гипохолестеринемии барги лавр бо миқдори зиеди полифенолҳо, ки антиоксидантҳои пурқувват мебошанд, алоқаманд аст.

3 Табобати захмро метезонад: Натиҷаҳои озмоишҳо бо каламушҳои лабораторӣ нишон доданд, ки барги халиҷ ҳангоми осеби пӯст таъсири зиддиилтиҳобӣ дорад.

4.Пайдоиши сангҳои гурдаро пешгири мекунад: Дар соли 2014 тадқиқоте гузаронида шуд, ки ба фаъолияти барги лавр бар зидди ферменти уреаза равона карда шудааст. Уреаза моддаест, ки консентратсияи баланди он ба баъзе бемориҳои меъда ва инчунин ташаккули сангҳо дар гурда оварда мерасонад. Натиҷаҳои таҳқиқот тасдиқ карданд, ки барги халиҷ сатҳи уреазаро паст мекунад ва аз ин рӯ ҳангоми пешгири ва муолиҷаи бемории санги гурда истифода бурда мешавад.

5 Хотираро беҳтар мекунад: Таъсири барги лавр ба равандҳои хотира дар соли 2021 омӯхта шуд. Натиҷаҳои тадқиқот беҳбудии равандҳои маърифатӣ ва хотираро нишон доданд.

6. Вазифаи системаи узвҳои ҳозимаро ба эътидол меорад:Истифодаи барги лавр ба роҳи меъда-дарунӣ таъсири мусбат мерасонад, пӯсти мушакҳои меъдаро аз осеб муҳофизат мекунад. Дар баробари ин сатҳи кислотаи пешобро паст мекунад, гурдаҳо шифо меебанд. Тадқиқотҳо нишон медиҳанд, ки экстракти лавр дар синдроми шадиди рӯда самаранок аст.

7.Ҳангоми сироятҳои вируси самаранок аст: Равғани эфирии аз барги лавр гирифташуда дар табобати сироятҳои роҳи нафас самаранок аст. Мавод фаъоли биологии дар таркиби барги лавр мавқудбуда хосияти зиддибактериявӣ доранд. мекунанд. Таҳлили таркиби барги лавр консентратсияи баланди витамини С-ро нишон дод, ки дорои хосиятҳои иммуностимуляторӣ мебошад.

8.Флораи занбӯруғро бозмедорад: Истифодаи барги лавр ба муолиқаи бемориҳои замбӯруғии пӯст кӯмак мекунад. Пайвастагиҳои биохимиявии лавр кори ғадудҳои арақбарорро суст мекунанд, хориш ва сӯхтанро ором мекунанд. Истифодаи мунтазами барги лавр пӯст ва нохунҳоро тоза мекунад, бӯи нохушро нест мекунад.

9. Дар мубориза бо изтироб ва стресс кӯмак мекунад: Натиҷаҳои таҳқиқот нишон медиҳанд, ки барги лавр қобилияти баданро барои муқовимат ба ҳолатҳои стресс ва изтироб зиед мекунад. Линалоол, ки дар лавр мавҷуд аст, қобилияти зидди стресс ва мубориза бо изтироб масъул аст.

10.Фаъолияти меъдаро танзим медихад: Дар барги лавр моддаҳои фаъоли биологи мавҷуданд, ки кори меъдаи барқарор мекунанд, равандҳои ҳазмро осон мекунанд.

11. Нишонаҳои илтиҳобро бартараф мекунад: Моддаҳои фаъоли биологи , ки дар таркиби барги лавр мавыданд, хосиятҳои зиддиилтиҳобӣ доранд. Натиҷаҳои мушоҳидаҳо нишон медиҳанд, ки истифодаи маводҳое, ки таркибашон аз барги лавр асосефтаанд нишонаҳои илтиҳобро коҳиш медиҳад.

12. Хуручи мигренро сабук мекунад: Чойи барги лавр дар табобати мигрен самаранок аст. Яке аз тадқиқотҳо бо иштироки одамоне, ки аз ҳамлаҳои мигренӣ азият мекашанд, гузаронида шуд. Он 6 ҳафта давом кард, ки дар давоми он иштирокчиени гурӯҳи таҷрибавӣ доруи лавр гирифтанд. Таҳлил нишон дод, ки истифодаи барги лавр басомади ва шиддати хуручи дарди сарро коҳиш медиҳад.

13. Бо бехобӣ самаранок мубориза мебарад: Барги лавр оромкунандаи табиӣ мебошад. Барои ба даст овардани таъсири босуръати хоб, барги лавр бо дорчин якҷоя карда мешавад. Чойи дорчин ва лавр як соат пеш аз хоби ба нақша гирифташуда менӯшанд. Он ба истироҳат мусоидат мекунад, системаи асабро ором мекунад, хоб рафтанро осон мекунад, хобро амиқтар мекунад.

14. Бӯи бадро нест мекунад: Бӯи даҳон аломати нохушоянд ва барои атрофиен нишонаи бемориҳои даҳон аст. Стоматит, гингивит, хунравии милки дандон бо пайдоиши лавҳаи бактериявӣ, раванди илтиҳобӣ ва дар ҳолатҳои вазнин пӯсида ҳамроҳӣ мекунанд. Барги лавр ба туфайли хосиятҳои шадиди зиддибактериявӣ ва зиддиилтиҳобӣ бо ҳама мушкилот самаранок мубориза мебарад. Барои табобати бемориҳои даҳон, шустани мунтазам бо доруи нав пухтаи лавр тавсия дода мешавад.

15. Ба рафъи дарди буғумҳо кӯмак мекунад: Чун анъана, барги халиҷ барои хориҷ кардани намакҳо аз буғумҳо, рафъи дарди артрит ва дигар бемориҳои буғумҳо истифода мешавад.

Бояд айд кард, ки барги лавр чараёни захми меъда, рӯдаи дувоздаҳгузашта, метезенад. Бемориҳои музмин дар холати шадид аз таъсири моддахои фаъоли биологие, ки дар таркиби барги лавр мавчуд аст, раванди бемориро таъгир медиханд.. Аз ин лихоз хангоми истифодабарии барги лавр беморон бояд бо табиб машварат намоянд.

Музафарова М.Х. – н.и.т., дотсенти кафедраи фармакология